web

Web’in Doğuşu

Sep 19, 2019 5 min

Web’in Doğuşu

Bazı anlaşılması ve kavraması zor kavramları daha iyi anlamanın yolu o kavramın nasıl ortaya çıktığını öğrenmekten geçiyor. Çünkü icatların sebebi ihtiyaçlardır ve ihtiyaçı bilmek anlamaya vesile oluyor.

İnternet ve web terimleri genellikle çok fazla ayrım yapılmaksızın kullanılan ve tam olarak ne olduğunu anlamakta karıştırdığımız kavramlardandır. Bugün bu karışıklığı “Webin Doğuşu”nu anlatarak gidermeye çalışacağım.

Web nasıl icat edildi. World Wide Web (“WWW” veya sadece “Web” bazen W3), kullanıcıların internete bağlı bilgisayarlardan okuyabileceği ve yazabileceği küresel bir bilgi aracıdır. Terim genellikle yanlışlıkla İnternet’in eşanlamlısı olarak kullanılır, ancak web de, e-postanın olduğu gibi internet üzerinden çalışan bir hizmettir.

İnternet uzak lokasyonlardaki bilgisayarların birbirleriyle bağlanmalarını sağlayan ağdır ve tarihi, World Wide Web’den çok daha öncedir. World Wide Web benim doğduğum yıl olan 1989 yılında CERN’de çalışan Tim Berners-Lee tarafından icat edilmiştir. Gelin, Berners-Lee web’i niçin ve nasıl icat etti, beraber öyküsüne bir göz atalım.

Berners-Lee in 2014

CERN’de 1980’lerin başında yaklaşık 10.000 bilim insanı ve araştırmacı çalışıyordu. CERN’de çalışan bilim insanlarının farklı şeyleri takip etmesi gerekiyordu ve farklı projeler birbiriyle karışmaya başlamıştı. Berners-Lee 23 Haziran 1980’de bu karışıklıkları gidermek amacıyla ENQUIRE adlı yazılım projesinde sözleşmeli (ciddiyim, o zamanda taşeron varmış 🙂) çalışmaya başladı. Sözleşme süresi 6 aydı. Yeni bir sistem kuracaktı fakat farklı ağlar, disk formatları, veri formatları ve karakter kodlama şemalarının birbirleriyle uyumluluğu şarttı. Bu farklı sistemler arasında bilgi aktarma girişimi zordu ve ENQUIRE projesi bu gereksinimleri tam anlamıyla yerine getiremeyerek günümüze kadar gelemedi ve başarısız oldu.

ENQUIRE projesinde araştırmacıların çalışmalarını yayınlandığı sayfalar kart olarak adlandırıldı ve kartlar linkler içeriyoru. Herkesin yeni kartlar eklenmesine izin verildi. Ancak ENQUIRE’deki her yeni kart mevcut bir sayfaya bağlanmalıydı. Kartlar arasında bağlantılar mevcuttu ve bir kart güncellendiğinde veya kaldırıldığında ona bağlı kartların da güncellenmesi (bir çeşit zincir) gerekiyordu. 

Tim Berners-Lee ‘nin 1999’da yayınlanan Weaving the Web adlı kitabında ENQUIRE’yi şöyle anlatıyor: ENQUIRE’de, bir kişi, cihaz veya program hakkında bilgi sayfası yazılabilir. Her sayfa, programdaki bir düğüm(node), bir dizin kartı gibi. Yeni bir düğüm oluşturmanın tek yolu eski bir düğümden bağlantı kurmaktı (dedim ya bir çeşit zincir) . Bir düğümden gelen ve giden bağlantılar, bir akademik makalenin sonunda referans listesi gibi, her sayfanın alt kısmında bir numaralı liste olarak görünecektir. Bilgi bulmanın tek yolu başlangıç sayfasından göz atmaktı.

Tim Berners-Lee ‘nin 1999’da yayınlanan Weaving the Web adlı kitabı Evet yukardaki paragraftan çok fazla ENQUIRE projesinin çalışma prensibi anlamamış olabilirsiniz. Ben de ilk başta anlayamadım ve biraz daha araştırdım. ENQUIRE projesini ve niçin başarısız olduğunu anlamak web’in buluşundaki gereksinimleri daha iyi anlamınızı sağlıyor. Çünkü Berners-Lee ENQUIRE projesinden çıkardığı dersleri kullanarak web’i icat edecek.

Bekleyin! (Kendi yorumlarım) ENQUIRE günümüzde birbirlerinden bağımsız web sitelerinden çok wikipedia’ya benzetebiliriz. Wikipedia’da her sayfada bir madde anlatılır. Her madde içinde diğer bir çok maddeye linkler verilmiş durumdadır. Bir madde silindiğinde o maddenin link olarak gösterildiği tüm maddelerden temizlenmesi gerekir.

Oxford Brookes Üniversitesinin 2002’de yayınlanan Web’in Tarihi adlı makalenin ekinde ENQUIRE projesinin çalışma talimatı da var. Çalışma talimatında sistem yapısıyla alakalı sadece şu ifade ediliyor: “ENQUIRE programı şu anda CERN PS kontrol sistemindeki PPDEV bilgisayarındaki ENQUIRE-WITHIN: PROG dosyasında saklanmaktadır. Etkileşimli VDU terminallerinden herhangi birine giriş yapın. SYNTRAN III komut seviyesinde, yazın.”

Buradan CERN’de çalışan herkesin dökümanı tek bir bilgisayarda çalışan bir veritabanında tutulduğu anlaşılıyor. Herkes hem okumak hem de yazmak için aynı bilgisayara bağlanıyordu. Yani ENQUIRE günümüzdeki client/server mimarisinden yoksundu.

Berners-Lee 1984’te CERN’e kalıcı olarak geri döndü ve ENQUIRE sistemini yoğun olarak kullandı.( ENQUIRE projesinin başarısız oldu denilmesinin sebebi günümüze kadar gelmeyişi ve yerine web’in geçişidir. Yoksa bu proje CERN’de uzun süre kullanılmıştır.) Projeyi koordine ederken zamanın çoğunun bilgiyi güncel tutmak için sarfettiğini fark etti. O, ENQUIRE’ye benzer bir sistemin  herkes tarafından erişilebilir” olmasına ihtiyaç duyduğunu kabul etti. İnsanların, diğerlerinden bağımsız kartlar” oluşturabilmeleri ve bağlantılı kartları güncellemeden diğer kartlara bağlanmalarına ihtiyaç vardı. Bu fikir, World Wide Web’in büyük farkı ve köşe taşı oldu. 1989 yılının Mart ayında,  Berners-Lee, Laboratuar için dağıtılmış bir bilgi sistemi geliştirmek için bir proje önerisi yazdı.

Mart 1989’da World Wide Web için Tim Berners-Lee’nin önerisindeki kapak sayfasındaki resim

Proje önerisi kabul edildikten sonra çalışmalarına başlayan Berners-Lee 12 Kasım 1990’da “browser” (tarayıcı) ile Hypertext belgeleri görüntüleyebilecek client/server mimarisine sahip “WorldWideWeb” adında daha resmi bir proje önerisi yayınladı. Tim Berners-Lee’nin icat ettiği ilk browser’ın adı WorldWideWeb’idi. Fakat daha sonra yazılım ve World Wide Web arasındaki karışıklığı önlemek için Nexus olarak yeniden adlandırıldı. Nexus ilk web tarayıcı ve editör oldu. CERN httpd (daha sonra W3C httpd olarak da bilinir) CERN’de 1989’da Tim Berners-Lee’nin NeXT bilgisayarında (işletim sistemi NeXTSTEP) geliştirilen ve çalışan dünyanın ilk web sunucusu oldu.

Tim Berners-Lee tarafından CERN’de kullanılan bu NeXT Bilgisayar, dünyanın ilk web sunucusu oldu.

İşte Tim Berners-Lee’nin NeXT bilgisyarı. Tim Berners-Lee tarafından World Wide Web’deki ilk Web sunucusu olarak kullanıldı. Burada 2005 yılında CERN’de bulunan kamu bilimi müzesi olan Microcosm’da gösterilmiştir. (Fotoğraf: Wikipedia)Tim Berners-Lee, CERN’de, World Wide Web’i icat ettiği yıllarda resmedildi Bu öneriyi sunduğunda Berners-Lee HTML ve HTTP protokollerini çoktan geliştirmişti ve ilk Web sunucusu, ilk başarılı testini tamamlayalı yaklaşık bir ay olmuştu. HTML protokolünün ilk sürümünde bir sunucudan sayfa istemek için tek bir yöntem yani GET vardı. Sunucudan yanıt her zaman bir HTML sayfasıydı.

CERN’in 30 Nisan 1993 tarihinde yayınladığı belgenin kırpılmış bir versiyonu, dünya çapında web yazılımı özgürce kullanılabilir hale getirilmiştir (Resim: CERN) Bir NeXT Bilgisayar, dünyanın ilk web sunucusu olarak Berners-Lee tarafından kullanılmıştı ve ayrıca 1990 yılında WorldWideWeb’in ilk web tarayıcısını yazmıştı.

1990’lı yıllardan itibaren, Berners-Lee, Web için gerekli tüm araçları üretmişti. İlk web tarayıcısı (bir web browser) ve ilk web sunucusu. Projenin kendisini tanımlayan ilk web sitesi, 20 Aralık 1990’da yayınlandı. CERN’deki ve dünyadaki ilk web sitesi, World Wide Web projesi Berners-Lee’nin NeXT bilgisayarına ev sahipliği yapmıştır.

Bu ilk Web sitesi, web’in temel özelliklerini açıkladı; diğer kişilerin belgelerine nasıl erişilir ve kendi sunucunuzu nasıl kurarsınız. NeXT makinesi – orijinal web sunucusu – hala CERN’de bulunmaktadır. İlk web sitesinin yenilenmesi projesi kapsamında, 2013 yılında CERN, dünyanın ilk web sitesini orijinal adresine geri getirdi. Aşağıdaki linkten erişebilirsiniz. İlk web sitesi hala yaşıyor: http://info.cern.ch/hypertext/WWW/TheProject.html Nisan 1993 tarihinde CERN, World Wide Web yazılımını kamuya açık hale getirdi. CERN, bu projeyi open source lisansla duyurarak yaygınlaşmasını en üst düzeye çıkarmış oldu. Bu eylemler sayesinde web’in gelişmesine izin verildi.

WWW tarayıcısının erken bir sürümünün ‘hakkında’ ekranının bir ekran görüntüsü. (Resim: CERN)1992 bazı ilerlemeler kaydedildi. Dünya çapındaki sunucu sayısı 50’ye yükseldi. Leeds Üniversitesi’nin Aralık 1992’de İnternet Günlüğü çalıştıran ve düzenleyen bir web sunucusu vardı. Leeds Üniversitesindeki bu sunucu ile web, Web’deki gelişmeler artık CERN’in dışında taşmıştı. Web yayınlandığı günden itibaren durdurulamadı. Birinci World Wide Web Konferansı, Mayıs 1994’te CERN’de gerçekleştirildi ve büyük ölçüde, Web’i toparlamak ve ilk kez bir araya gelmek için etkili olan kişilerden bir araya geldi. Bununla birlikte, özellikle bir şirketlerin bilgilerinin iç yönetimi konusunda ticari olanaklar ortaya çıkmıştı. Digital Equipment şiketi, ilk ticari Web sunucusunu Mayıs 1993’te kurdu ve kısa bir süre sonra, eski dökümaları Web’de erişilebilen biçimlere dönüştürmek için büyük çaba sarf ederek 60 sunucu ve 40.000 dahili kullanıcıya ulaştı. Ocak 1994’teki bazı istatistikler muazzam büyümeyi göstermektedir:2 milyon kullanıcı, ayda 150.000 yeni kullanıcı% 95’i web tarayıcısını kullandı,% 2’si line mode tarayıcısını kullandı% 90 kullanılmış Unix 1,5 Milyon Hit (haftada) Ve yazımın sonuna gelmişken günümüzde internet diye bilinen şeyin aslında web sitelerinden oluşan ve internet aracılığıyla erişile bilen bir ağ olduğunu kavramış olduğunuzu düşünüyorum. Umarım yazım faydalı olmuştur. 

Kaynaklar:

Your email address will not be published. Required fields are marked *