web

Web Nasıl Çalışır?

Sep 19, 2019 3 min

Web Nasıl Çalışır?

Bu yazımda temel internet kullanıcısı olan herkesin anlayabileceği şekilde “web nasıl çalışır” anlatmaya çalışacağım. Anlatıma geçmeden önce anlatırken kullanmam gereken bazı teknik tabirleri açıklayarak başlamak istiyorum.
İstemci ve Sunucu (Client and Server)
Pratikte internete iki tip bilgisayar bağlıdır: İstemci ve sunucu. İstemciler, web sayfalarına erişen veya uygulamaları kullanan kişilerin internete bağlı cihazlarıdır. Örneğin, kablosuz ağınıza bağlı bilgisayarınız veya hücresel ağınıza bağlı telefonunuz birer istemci olarak tanımlanabilir. İstemciler web’te sunulan bilgi ve verilere erişen tüketicilerdir.

Sunucular ise web sayfalarını, siteleri veya uygulamaları depolayan ve bu verileri internette paylaşarak istemcilerin erişmesine imkan tanıyan bilgisayarlardır.
Anlaşıldığı üzere işlemci de sunucuda birer bilgisayardır. Fakat doğal olarak istemci olarak çalışacak bir bilgisayar ile sunucu olarak çalışacak bir bilgisayar yapısal olarak birbirlerine benzeselerde donanım özellikleri olarak sunucu olarak çalışacak bilgisayarlar üstün özelliklere sahiptir. 
Sunucular kendilerine atanan görevlere göre farklılaşabilirler. Mesela web sayfalarını görüntülenmesini sağlayan bir sunucuya web server denir. Web sunucularına istemcilerden gelen talepleri karşılayabilecek ve programlama dillerini okuyup, çalıştırabilecek yazılımlar kuruludur. Bu sunucular aslında bir bütünün parçasıdır. Sunucuların çalışabilmesi için farklı görevde başka cihaz ve donanımlarda gereklidir (daha fazla bilgi için anahtar kelimeler: switch, firewall, load balancer, storage). Sunucular ve diğer cihazlar veri merkezi denilen fiziksel odalarda tutulur. Bu odalar bir sunucunun çalışması ve devamlılığın sağlanamsı için gerekli her türlü bileşene sahiptir. Başka bir yazımda veri merkezlerinden uzun uzun bahsedeceğim.
Web Tarayıcısı (Browser) / Web Sunucusu (Server)
Hem istemci hem de sunucu bilgisayarlarda işletim sistemleri çalışır. Mesela en sık kullanılan işletim sistemleriyle ifade edecek olursam istemciler; android, ios, windows 10 gibi işletim sistemlerinden; sunucular ise windows server 2016, Red Hat, Ubuntu server gibi gibi işletim sistemlerinden ibarettir. Bilgisayarlara yüklü bu işletim sistemlerine kurulacak yazılımlarla bilgisayarlara bir rol atanır ve bilgisayarlar bu rolünü üstlenerek görevini yapar.
Sunuculara web sitesini dünyaya açacak Microsoft IIS, Tomcat, Apache gibi web server yazılımları kurulur. İstemcilerde ise web sitelerine erişmelerini sağlayan web browser adı verilen yazlımlar kuruludur.

HTTP (Hypet Text Transfer Protocol, Üstün Metin Transfer Protokölü)
Web sitelerindeki bilginin internet üzerinden sunucudan kullanıcıya ne şekilde ve nasıl aktarılacağını belirleyen kurallar bütününe HTTP protokolü denir. Bir sunucu ile istemci arasındaki iletişim, HTTP protokolü ile sağlanır.
İstek(Request) / Cevap (Response)
İstemci, web sitesine bağlanmak için web tarayıcısını açar ve girmek istediği web sitesinin domain’ini yazar (mesala google.com). Web tarayısıcı bu talebi http protokolünün anlayacağı şekilde bir isteğe (request) çevirir ve sunucuya iletir. Suncu isteği açar okur ve kullanıcının istideği verileri barındıran bir cevap (reponse) döner. Bir istemci bir web sayfasına erişmek istediğinde, sunucuda tutulan web sayfasının bir kopyası, kullanıcının web tarayıcısında görüntülenecek bilgisayara indirilir.

HTML (Hyper Text Markup Language(Türkçesi:Zengin metin işaretleme dili):
Bir web sitesinin en temel bileşeni HTML kodlarıdır. Web sunucusunun verdiği cevap içinde HTML kodları ad vardır. Web tarayıcısı bu HTML kodları yorumlayarak bize web sitesini görüntüler. Yani kısaca HTML, temel bir web sayfasının yapısını oluşturan, içeriğinde neler olacağı hakkında bilgi veren, tarayıcı tarafından yorumlanarak kullanıcıya içeriği sunan bir betimleme dilidir. 

Temel terimleri anlatırken aslında web sitelerinin nasıl çalıştığınıda anlamış olduk. Fakat biraz düzensiz oldu, kafanız karışmış olabilir. Şimdi öğrendiğimiz teknik terimler dahilinde tekrar web nasıl çalışır bir örnek üzerinden anlatalım.

  • Taner Aksoy internet kullanımının Türkiye artacağını düşünerek 2000 yılında sahibinden.com web sitesini kurar.
  • sahibinden.com sunucularında web server yazılımları kuruludur.
  • Web server yazılımlarına sahibinden.com’un temel görünüm şeklini betimleyen HTML kodları ile beraber diğer gerekli kodlar yüklüdür.
  • Ali Ankara’ya yeni tayin olmuştur ve ev tutmak ister.
  • Ali arkadaşından sahibinden.com web sitesinden ev kiralayabileceğini duyar.
  • Ali bilgisayarını açar. Ali’nin bilgisayarında Windows 10 işletim sistemi yüklüdür.
  • Ali bilgisayarı açıldıktan sonra Google Chrome internet tarayıcı programını açar.
  • Ali web tarayıcısının adres kısmına sahibinden.com yazar.
  • Web browser, http isteği (http request) oluşturur. Bu isteğin sunucuya iletilmesini sağlar.
  • Sunucu isteği karşılar, anlar.
  • Sunucu cevap içinde kendinde tuttuğu sahibinden.com web sayfasının bir kopyası istemciye iletir.
  • Cevap istemci bilgisayar tarafından alınır.
  • İstemci bilgisayarın web tarayıcısı gelen cevaptaki kodları yorumlayarak web sayfasını gösterir.
  • Ali evi tutar. Sokak sokak gezmesine gerek kalmaz.

Your email address will not be published. Required fields are marked *